Interoperacyjność

---

Interoperacyjność jest to zdolność dwóch systemów (lub komponentów) do wymiany informacji oraz użycia wymienionych informacji. Aby ten cel osiągnąć należy zaimplementować standardy zapewniające prawidłową interpretację informacji przez system docelowy, zgodnie z zakładanym sensem tych danych w systemie źródłowym.

Są trzy poziomy interoperacyjności:

• Interoperacyjność techniczna – niezależna od dziedziny oraz dotycząca przenoszenia danych z systemu A do systemu B bez względu na odległość między nimi. Jest to warstwa transportowa, w której nie jest istotne znaczenie wymienianych danych.
• Interoperacyjność semantyczna – specyficzna dla dziedziny i kontekstu wymiany informacji, zwykle wymaga użycia kodów i identyfikatorów aby informacja była jednoznacznie zrozumiała dla systemu A i systemu B. Systemy (lub komponenty) mogą wówczas przetwarzać te same informacje w zgodny sposób.
• Interoperacyjność procesowa – koordynacja procesów umożliwiająca  organizacjom posiadającym dane systemy współpracę w ramach określonych procesów biznesowych.

Obszary, w których interoperacyjność odgrywa dużą rolę:

• Skierowania na badania, np. badania laboratoryjne lub diagnostyka obrazowa.
• Recepty oraz zalecenia innego rodzaju terapii.
• Zlecenia na transport medyczny, opiekę pielęgniarską i zaopatrzenie w środki medyczne.
• Różne rodzaje opisów badań (radiologia, medycyna nuklearna).
• Dane administracyjne: rejestracja i identyfikacja pacjenta, rezerwacje terminów, przyjęcia, przeniesienia oraz  wypisy ze szpitala.
• Dokumentacja medyczna (konsultacje lekarskie, wypisy ze szpitala) oraz inne zbiory danych medycznych (elektroniczne rekordy medyczne).
• Informacje służące do zarządzania, monitorowania dane wykorzystywane podczas audytów.
• Rachunki oraz dane księgowe.

Główna korzyść z wdrażania interoperacyjnych systemów w branży usług medycznych jest udostępnianie właściwej informacji medycznej we właściwym miejscu i czasie przy użyciu standardów, które gwarantują pewność, bezpieczeństwo oraz niezawodność wymiany danych. Dostęp do informacji jest najbardziej istotnym zagadnieniem podczas realizacji usług medycznych.

Health Level 7® (HL7®) jest organizacją odpowiedzialną za tworzenie standardów interoperacyjnych w  dziedzinie ochrony zdrowia od 1987 roku. Grupa standardów znana jako wersja trzecia  (Version 3) jest najbardziej dojrzałą próbą zapewnienia interoperacyjności semantycznej z osiowym elementem – referencyjnym modelem danych (HL7® RIM).

Profile IHE (Integrating the Health Enterprise)

W związku rozwojem standardów interoperacyjnych istnieje duża potrzeba tworzenia wytycznych jak implementować te standardy aby udoskonalić sposób w jaki systemy komputerowe współdzielą informację medyczną. IHE jest organizacją międzynarodową, która tworzy globalne i otwarte Profile Integracji w określonych dziedzinach.

Przedstawiciele każdej z dziedzin z doświadczeniem klinicznym i operacyjnym definiują główne aspekty integracji i współdzielenia informacji a producenci oprogramowania tworzą rozwiązania oparte na standardach aby zapewnić zależną od dziedziny interoperacyjność. Komisja techniczna dla każdej dziedziny dokumentuje te rozwiązania i utrzymuje specyfikacje techniczne.

Aktywne dziedziny:

• Anatomia patologiczna
• Kardiologia
• Okulistyka
• Infrastruktura IT
• Laboratorium
• Koordynacja opieki nad pacjentem
• Urządzenia medyczne
• Jakość, badania naukowe i zdrowie publiczne
• Radioterapia onkologiczna
• Radiologia (mammografia, medycyna nuklearna)

Profile Integracji opisują zbór niezbędnych informacji klinicznych lub przepływy danych oraz użycie standardów do wymiany informacji w celu zapewnienia interoperacyjności semantycznej. Główne cechy Profili Integracji:

• oparte na przypadkach użycia opisywanych przez prawdziwych użytkowników
• niezależne od producentów oprogramowania
• stabilne od momentu opublikowania
• rozszerzalne poprzez nowelizacje
• zawierają wytyczne implementacji dla producentów oprogramowania
• stanowią wydajne narzędzie dla usługodawców do opisu wymagań dla integracji

IHE stanowi pomost pomiędzy wymaganiami usługodawców, tworzonymi standardami a implementacją systemów aby zapewnić interoperacyjność w określonych dziedzinach.

Identyfikatory i kodowanie.

Systemy kodowania odgrywają bardzo istotną rolę dla zapewnienia interoperacyjności semantycznej poprzez użycie unikalnych identyfikatorów dla specyficznych terminów medycznych z różnych specjalności niezależnie od wymienianej struktury danych. Najbardziej wartościowymi systemami kodowania są:

• LOINC – nazwy i kody logicznych identyfikatorów obserwacji (Logical Observation Identifirs Names and Codes)
• SNOMED CT – usystematyzowana nomenklatura medyczna – terminy kliniczne (Systematized Nomenclatur of Medicine – Clinical Terms)

LOINC składa się identyfikatorów terminów medycznych związanych z elektroniczną dokumentacją zdrowotną (EHR). Jest podzielony na dwie główne części:

• LOINC laboratoryjny
• LOINC kliniczny (zwierający ontologię dokumentów – definiującą typy dokumentów i raportów klinicznych)

Format unikalnych kodów to: nnnnn-n. Znaczenie poszczególnych pół kodów przedstawione jest poniżej:

1. Komponent –  przedmiot pomiaru, oceny lub obserwacji (np. mocznik).
2. Typ właściwości – charakterystyka parametru, który jest mierzony (długość, masa, objętość).
3. Czas – przedział czasu, w którym dokonuje się obserwacji.
4. Układ – kontekst lub  typ próbki (np. krew, mocz).
5. Skala –                  skala pomiaru (ilościowa, porządkowa, nominalna, opisowa).
6. Metoda – procedura wykorzystana do wykonania pomiaru lub obserwacji.

SNOMED CT jest usystematyzowanym, przetwarzalnym zbiorem terminów medycznych zawierającym kody chorób, elementy badania lekarskiego, procedury, mikroorganizmy, substancje itp. Jest zaprojektowany aby przechowywać, wyszukiwać i agregować dane medyczne w jednoznaczny sposób ze wszystkich specjalności i miejsc opieki.

Podstawowym elementem SNOMED jest pojęcie – jednostka unikalnie identyfikowana poprzez ID pojęcia, zawierająca wszystkie cechy specyficzne dla procesu opieki zdrowotnej, które powinny być zapisane. Pojęcia są organizowane w acykliczne, taksonomiczne hierarchie, np.: wirusowe zapalenie płuc JEST infekcyjnym zapaleniem płuc JEST zapaleniem płuc JEST chorobą płuc. Pojęcia definiowane  są za pomocą klinicznych terminów medycznych zwanych opisami. Są trzy ich typy:

• Pełne nazwy
• Preferowane nazwy
• Synonimy

Pojęcia są powiązane ze sobą wzajemnie za pomocą tzw. relacji.